Pomidorowe bajorko z puszystym brzegiem. Co takiego ma w sobie pizza, że zawojowała cały świat? Powstała w Neapolu, wyrastała i dojrzewała w Stanach Zjednoczonych, a na koniec triumfalnie wróciła do Europy. W cyklu Autentyczny problem czas na historię pizzy.
Pizza przez bardzo wiele lat, ba! kilka stuleci, była przysmakiem typowo lokalnym. Z pewnością żaden Neapolitańczyk nie przypuszczał, że kiedyś będą jeść ją ludzie w Japonii czy Polsce. A jednak! Historia pizzy napoletany jest długa i zaskakująca.
Zanim posłuchasz: Zamów pizzę. Serio. Bez kawałka w ręku będzie ci trudno wytrwać do końca tego podcastu. Za dużo w nim pomidorów i ciągnącego się sera. Ach, no i będziesz mógł się przekonać na własnej skórze, jaki błąd popełniłeś nie wychodząc na pizzę do pizzerii.
Jak słuchać? Zajadając pizzę. Nie da się inaczej.
Co potem? Historia pizzy i kultura jej jedzenia jest tak bogata, że właściwie można bez końca znajdować artykuły i książki jej poświęcone. Oprócz lektur, których spis znajdziesz na końcu tego tekstu, polecam wyprawę do Neapolu. Bez względu na to, jak pojmujemy autentyczność, zjedzenie pizzy w cieniu Wezuwiusza, w jednej z brudnych, chaotycznych i hałaśliwych uliczek, to jedno z bardziej intensywnych kulinarnych doświadczeń w życiu.
Z podcastu dowiesz się:
Raffaele Esposito się spieszy. Musi przygotować trzy pizze, zamówione na królewski dwór. Czekał na tę chwilę całe życie. Nie bez powodu przecież nazwał swoją pizzerię „Pizzerią królowej Włoch”! Niech więc w końcu coś z tego ma. Zrobi klasykę, bo przecież tego właśnie chciała spróbować. W myślach nazywa ją Małgorzatą, ale wie, że gdy tylko na niego spojrzy, on nie będzie mógł podnieść wzroku.
Są już w pałacu. Królowa Małgorzata początkowo ma nietęgą minę, ale po pierwszym kęsie wydaje się, że musi powstrzymywać się przed szybszym jedzeniem. Smakuje jej! Widać, że najbardziej smakuje jej pizza w kolorach włoskiej flagi – ach, wiedział, wiedział, że tak będzie! A gdyby tak… może się zgodzi… nazwać pizzę na jej cześć? Pizza Margherita! To dopiero byłoby coś.
Czy ta historia wydarzyła się naprawdę? Sprawdź w podcaście!
Gennaro Lombardi ma zagwozdkę. Jego pizza sprzedaje się w umiarkowanym stopniu. Jest za droga. Ale cóż on może na to poradzić! W Neapolu nie miałby tego problemu. Niestety, będzie musiał zacząć sprzedawać na kawałki. Nie ma innej opcji. I tak już nieco zmienił recepturę, żeby Amerykanom lepiej smakowało.
Otwierając drzwi pizzerii, zastanawia się nad drogą, którą przeszedł. Zaczynał w sklepie spożywczym, uśmiecha się na myśl o swoich ówczesnych klientach. Mimo wszystko woli jednak pizzerię. Z drugiej jednak strony nie musiał wtedy wstawać w środku nocy, żeby przygotować ciasto. Czy kiedykolwiek przyjdzie taki dzień, że Amerykanie pokochają to, co on, jako Neapolitańczyk, tak bardzo uwielbiał? Czy w ich żyłach też popłynie sos pomidorowy?
Jak to się stało, że Amerykanie zachwycili się pizzą? Posłuchaj podcastu!
Wybieram się do pizzerii. Pizza neapolitańska jest dziś dla mnie wyborem oczywistym. W Warszawie ilość pizzerii w stylu neapolitańskim jest naprawdę spora. Nie mogę się doczekać, kiedy pizzaioli postawi przede mną parujący placek z aromatycznym pomidorowym sosem i puchatymi brzegami.
Wchodzę do jednej z popularnych pizzerii. Po odczekaniu jakiejś godziny w kolejce, udaje mi się dostać stolik. W lokalu jest gorąco i pachnie pieczonym ciastem. Zawijam kawałek w kopertę i wpycham do ust. W myślach dziękuję Neapolitańczykom za ich cudownie pyszny wynalazek. Musiał przejść długą drogę, żebym mogła go zjeść.
Wybrane źródła, z których korzystałam w trakcie przygotowywania podcastu:
1 odcinek 1 sezonu serialu „Ugly Delicious”, dostępny na Netflixie.
1 odcinek 1 sezonu programu „Searching for Italy”, nadawany na CNN, do znalezienia w internecie.
Przepis na pizzę od Pyzy Made in Poland
Przepis na pizzę od Sophii Loren
Strona internetowa Associazione Verace Pizza Napoletana
Wniosek do Komisji Europejskiej w sprawie pizzy napoletany
Opis „Art of the Neapolitan 'Pizzaiuolo'” na oficjalnej stronie UNESCO
C. Helstosky, Pizza. A Global History, London 2019.
A. Mattozzi, Inventing the Pizzeria. A History of Pizza Making in Naples, London 2015.
E. Kostioukovitch, Sekrety włoskiej kuchni, Warszawa 2020.
O fenomenie pizzy: P. Górecki, Pizza napoletana: (nie)spodziewany sukces, Food Service 7-8/2020 nr 197.
K. Moyer-Nocchi, Italians Avoided Pizza for Centuries—Tourism Changed Everything, food52.com.
O fałszywym liście do Esposito: Z. Novak, Folklore, Fakelore, History: The Origins of the Pizza Margherita, Food, Culture & Society, nr 1/2014.
Wywiad z Mattozzim, czyli jego książka w pigułce: Z. Novak, A. Mattozzi, Interview with Antonio Mattozzi, author of Inventing The Pizzeria: A History of Pizza Making in Naples, Gastronomica nr 4/2015.
