Puste półki i puste słowa: Monika Milewska o kuchni PRL-u

PRL zawsze wydawał mi się bardzo dziwnym okresem. Znałam go z opowieści dziadków, ale miałam wrażenie, że oni sami nie do końca byli pewni, jak ten system funkcjonował. Z perspektywy czasu jednak historycy mogą już wypełnić te luki. I to właśnie robi w naszym wywiadzie Monika Milewska, autorka „Ślepej kuchni”.

Fenomeny Kulinarne

Rozmawiamy o książce, ale i wspomnieniach samej autorki – jej dzieciństwo przypadło właśnie na czas PRL-u. Przytaczamy dowcipy i miejskie legendy, a przede wszystkim zastanawiamy się, w jaki sposób władza wykorzystywała jedzenie, często nieumiejętnie, do swoich celów.

Zanim posłuchasz: Zadzwoń do dziadka, babci, rodziców i zapytaj, co pamiętają z PRL-u. Potem będziesz mógł sprawdzić w podcaście, czy ich opowieści pokrywają się z tym, co mówi moja rozmówczyni.

Jak słuchać? Najlepiej z wuzetką lub blokiem czekoladowym pod ręką. Tylko tak da się w spokoju przyswajać prl-owskie absurdy.

Co potem? Zajrzyj do książki Moniki Milewskiej „Ślepa kuchnia”. To prawdziwe kompendium wiedzy o jedzeniu w PRL-u!

Posłuchaj podcastu Puste półki i puste słowa – Monika Milewska o kuchni PRL-u

Z podcastu dowiesz się:

o mięsie na receptę

o czym rozmawiano w kolejkach

dlaczego nie zostaliśmy wegetarianami

o książce kucharskiej napisanej przez inżynierów

czy coca-cola to napój komunistyczny

co można było znaleźć w sklepach z żółtymi zasłonami

czemu PRL jest podobny do rewolucji francuskiej

dlaczego Lenin kojarzył się z szarlotką

czy epoka Gierka rzeczywiście była tak wspaniała jak twierdzą niektórzy

PRL-u historia mówiona

Monika Milewska w swojej książce korzysta z wyjątkowego jak na historyka źródła – z antropologicznych wywiadów przeprowadzonych wśród świadków tego okresu. Zestawienie wspomnień z potwierdzonymi danymi historycznymi daje ciekawy efekt. Bo mimo, że np. autorka nie znalazła dowodów na powtarzaną przez wiele osób opowieść o wywożeniu jedzenia do Związku Radzieckiego, nie staje się ona dla nich mniej realna.

Historia pisana erzacem: „Ślepa kuchnia”

Co my właściwie wiemy o PRL-u? Została nam po nim garść stereotypów, wyświechtanych frazesów i kilka gotowych obrazków, jak sklepy...

Legendy miejskie, ale także dowcipy i śmieszne historyjki stały się elementem kultury, elementem obrazu, którym próbowano tłumaczyć sobie rzeczywistość.

– Anegdoty pokazują, co społeczeństwo naprawdę myślało o tym systemie. Pokazują też ziarno prawdy, czyli to że skoro opowiadano tego typu dowcipy, to może jednak za Gierka nie było aż tak dobrze? Bo jednak dowcipy opowiada się po coś i z jakiegoś powodu

– podkreśla Milewska.

Ślepa ideologia

Jak działała władza? Z pewnością nieumiejętnie. Nie potrafiła dopasować ideologii do rzeczywistości. W warstwie deklaratywnej żywienie Polaków było pod kontrolą, miało być racjonalne i zdrowe. Tymczasem jednak trudno mówić o zaspokajaniu potrzeb społecznych, kiedy w sklepach było więcej braków niż towarów.

– Ślepa kuchnia to dla mnie kuchnia zaślepiona ideologią, kuchnia, którą starały się propagować władze, często zupełnie irracjonalnie, chociaż kuchnia, gotowanie, przepisy, podejście do jedzenia w czasach komunistycznych przepojone było racjonalizmem. […] A drugie znaczenie to miotanie się na oślep pomiędzy wyznawaną ideologią, a koniecznością zaopatrzenia rynku i utrzymania spokoju społecznego

– mówi autorka „Ślepej kuchni”. To właśnie jedzenie, a raczej jego brak i podwyżki cen żywności były przyczyną społecznych buntów, a w konsekwencji doprowadziły do wydarzeń roku 1989. Puste słowa oznaczały bowiem nieuchronnie puste półki, a z tym nie da się po prostu pogodzić.